Mammografia NFZ w pytaniach i odpowiedziach
Rak piersi (sutka) jest podstępną chorobą, która może rozwijać się latami i w początkowej fazie nie daje żadnych objawów.
Obecnie można go już jednak wykryć na bardzo wczesnym etapie. Daje to duże szanse na szybkie i skuteczne wyleczenie.
U kobiet po 50. roku życia, które są najbardziej narażone na zachorowanie na raka piersi, pierwszą linię obrony przed chorobą stanowi mammografia. Na czym polega, kiedy należy ją wykonywać i czy jest bezpieczna? Oto informacje, które warto znać.
Co to jest mammografia?
Mammografia jest badaniem piersi, w którym wykorzystywana jest minimalna dawka promieniowania rentgenowskiego. W trakcie procedury można wykryć nawet bardzo maleńkie, kilkumilimetrowe guzki piersi. Ponadto mammografia jest jedyną metodą wykrywania mikrozwapnień, które mogą być wczesnym objawem raka.
To bardzo istotne, gdyż szybkie wykrycie zmian daje dużą szansę na łagodny przebieg terapii i powrót do zdrowia. Jeśli nowotwór nie rozprzestrzenił się poza jedną pierś, wówczas odsetek przeżyć 5-letnich wynosi aż 99%.(1,2)
Mammografia NFZ a wiek
Kto powinien zgłaszać się na mammografię?
Mammografia jest wskazana przede wszystkim u kobiet po 50. roku życia. Wiek pacjentki ma zatem w tym przypadku znaczenie.
U młodszych pacjentek lekarze zalecają USG, a powodem jest inna budowa piersi, z przewagą tkanki gruczołowej. Z biegiem lat w piersiach zaczyna dominować tkanka tłuszczowa, dokładniej obrazowana przez mammografię, która jest wówczas lepszym badaniem diagnostycznym.
Oczywiście od tej reguły mogą być wyjątki, bo czasami nawet kobiety po menopauzie mają przewagę tkanki gruczołowej i lepiej sprawdza się u nich ultrasonograf.(1)
Mammografia NFZ – kto jest objęty programem profilaktycznym?
Kobiety w wieku 50-69 lat są objęte programem profilaktycznym, w ramach którego mogą zgłaszać się na mammografię bezpłatnie i bez skierowania. Często jednak poradnie wymagają rejestracji, dlatego dobrze jest wcześniej zadzwonić. Mammografia z NFZ to szansa, którą warto wykorzystać.
Jak przebiega badanie mammograficzne?
Przed badaniem nie należy używać dezodorantu ani pudru, które mogą zakłócać obraz mammograficzny. Dobrze jest także zrezygnować z korali, łańcuszków oraz kolczyków.
Ze względu na konieczność rozebrania się do pasa, najlepiej wybrać łatwą do zdjęcia odzież. Na badanie należy wziąć wynik poprzedniej mammografii.
Badanie trwa kilka minut.
Wykonywane są po dwa zdjęcia każdej piersi. W tym celu pierś umieszcza się na stoliku aparatu mammograficznego i unieruchamia płytką uciskową. W ten sposób możliwe jest uzyskanie wyraźnego obrazu gruczołów piersiowych przy wykorzystaniu niewielkiej dawki promieniowania rentgenowskiego.
Zarówno ucisk, jak i promieniowanie, są bezpieczne dla pacjentki.(3)
Czy badanie mammograficzne boli?
W trakcie badania pierś kobiety zostaje przyciśnięta przez płytkę uciskową, co może powodować dyskomfort, a dla części badanych jest bolesne.
Kobietom miesiączkującym zaleca się zgłoszenie na mammografię kilka dni po zakończeniu menstruacji, około 10. dnia cyklu. Piersi są wówczas mniej wrażliwe na dotyk.
Mammografia. Jak często wykonywać badanie?
Kontrolne badania należy wykonywać przynajmniej raz na dwa lata (minimalnie co 24 miesiące), jednocześnie pamiętając, aby co miesiąc przeprowadzać samobadanie piersi.
U niektórych kobiet wskazana jest jednak większa częstotliwość. Dotyczy to pań, u których występuje obciążenie rodzinne, na przykład rak sutka u matki lub siostry, a także tych, u których występuje mutacja genu BRCA1 lub BRCA2.(3)
Czy wynik mammografii jest pewny?
Mammografia jest bardzo czułym badaniem, które z dużą dokładnością obrazuje piersi i w 90% przypadków pozwala wykryć nowotwór we wczesnym stadium. Rak piersi jest jednak zróżnicowaną grupą chorób i niektóre z jego odmian trudno zaobserwować na zdjęciach rentgenowskich. Dlatego tak ważne jest samobadanie.(3)
Piśmiennictwo:
Profilaktyka raka piersi: mammografia czy USG? http://kurier.pap.pl/profilaktyka/profilaktyka-raka-piersi-mammografia-czy-usg Data dostępu: 9.02.2020.
Breast Cancer: Statistics. https://www.cancer.net/cancer-types/breast-cancer/statistics Data dostępu: 9.02.2020.
Dyzmann-Sroka A. i wsp. ABC mammografii – mini poradnik dla kobiet. Wielkopolskie Centrum Onkologii, s. 5-19.
